de eerste vrije dag

Vrije dagen bestaan eigenlijk niet in mijn functie maar wat was ik blij dat ik werd overgehaald mee te gaan naar buiten de stad. Voor het eerst in bijna 7 weken een paar uur zonder verkeergeraas, platgewalste ratten, duwende menigtes en luchtvervuiling. Even niet gevangen in het hotel kantoor om de één na de andere kwestie op te lossen of te beantwoorden. Weg van de lijst te doen die maar niet korter lijkt te worden. Er uit! Vandaag beleefden we een dag van oude tempels, wiegend op een kameel over de zandduinen, uitbuiken onder een parasol na de lunch, ontspannen gesprekken en een onverwacht opium ritueel midden in de woestijn. Een verademing.

hoogspanning en laatste loodjes

De dagen op de set zijn hectisch. De nimmer aflatende menigte die niet op afstand is te houden, het aanhoudende getoeter en andere stadsherrie, de enorme hoeveelheid smog waar we de hele dag in staan en de per dag steigende temperaturen maken de dagen lood-zwaar.
De sets zijn gegroeid, wat eenvoudig leek blijkt complex te zijn geworden en een aantal buurten waar we in draaien zijn ronduit grimmig. Als de manier van draaien en de communicatie daaromtrent ook niet altijd even helder is kan dat leiden tot kleine en grote explosies en confrontaties. Ook binnen de hoogste gelederen. Onze Nederlandse crew is natuurlijk vlak voor draaien aangekomen en veel mogelijkheid tot inhoudelijk voorbereiden was er niet. Sander heeft het shootingscript in zijn hoofd en dat zorgt wel eens voor verassingen op de set. S'avonds is iedereen uitgeput en zoeken de verhitte gemoederen even lucht op het grasveld voor het hotel en word nog slechts het aller noodzakelijkste gedaan en besproken. We draaien vele malen uitgebreider dan wat er op papier staat en gezien de eerder vermelde chaotische omstandigheden is het een wonder dat er iedere avond weer een aantal gevulde filmblikken aan de stapel worden toegevoegd. Het is daarentegen geen wonder dat de omstandigheden af en toe leiden tot (hoog) spanningen. Tegen zulk een gemoeds geweld is niemand langdurig opgewassen. Ondanks alles is de sfeer buiten dat toch wel goed en de samenwerking met onze Indiaase collegé voornamelijk aangenaam. Er word ook nog wel eens gelachen op en rond de set.

Omdat de recording van de muziek 6 weken geleden in Jaipur niet naar tevredenheid is gelukt doen we dat over in Jodhpur. De muzikanten komen vanavond aan en de opnames zullen op 1 april plaatsvinden waarna we op 2 april, als het goed is, de filmopnames doen met deze muzikanten. Dat betekent een extra wacht en draaidag voor iedereen. Dat zal dan echt onze laatste draaidag zijn dus ben ik inmiddels aan alle afhandelingen en het boeken van de diverse reizen begonnen.
Er is licht aan het eind van de tunnel. De vermoeidheid slaat toe. De laatste loodjes.

Een spiritueel bank bezoek

Het geldprobleem is werkelijk op zijn hoogtepunt, of dieptepunt als je het anders uitlegt. De cash uitgaven rijzen de pan uit en de stapeltjes bankbiljetten die ik dageijks uit de bank automaat kan halen is niet voldende. Bovendien heeft de crew nog geen enkele betaling ontvangen ondanks dat dit wekelijks dient te gebeuren. Naar Delhi afreizen is geen erg aantrekkelijk maar ook geen erg veilig plan. We maken een afspraak met de plaatselijke bankmanager. We hebben nu zoveel tegengestelde berichten en adviezen gekregen dat we het nu wel eens uit de eerste hand willen horen.
De aanvankelijke arrogante houding van de man in kwestie biedt ons niet veel hoop. Wel word er met 'onze' bankman in Delhi gebeld en we krijgen de man zo ver dat hij ons laat weten dat hij de cheques die in aantocht zijn zal goedkeuren voor verzilvering. We hebben er in ieder geval een contactpersoon bij. Bij het verlaten van de kamer nodigt hij ons uit voor een ander gesprek. Hij zegt dat we na dat gesprek anders tegen het leven aan zullen kijken. Sander moet verstek laten gaan in verband met zijn noodzakelijke aanwezigheid op de set maar ik maak een afspraak voor de volgende ochtend 11.00 uur.
Belangrijke contacten moet je per slot van rekeningen goed onderhouden. Ik vermoed een nogal ijdele kennisoverdracht van deze man.
Ik ben als afgesproken ter plekke en tref de man alleen in zijn kantoor aan. Hij kijkt me peinzend aan en stelt me een aantal vragen over hoe ik tegen het leven aan kijk. Wat ik wil met het leven en waar ik volgens mij zelf sta in het leven. Ik antwoord zonder schroom. Dicht bij mezelf blijven, neem ik me voor. Na een korte stilte zegt hij me dat er niet veel mensen zijn die op alles het goede antwoord geven en hij kent mij een hoge levenswijsheid toe. Dan komt er pen en papier aan te pas en hij schets mij een pyramide met de 7 levensfases. De onderste laag krijgt het cijfer 1 en behelst het grootste deel van de mensheid. Zij leven slechts omdat ze niet dood zijn. Laag 2 zijn de egoisten en de oplichters, laag 3, die dus weer iets minder in aantal zijn, zijn de mensen die enige educatie hebben genoten maar alleen handelen uit zelf behoud, hebberigheid en ijdelheid. Ook van deze laag houden de goden niet. Laag 4 zijn de mensen die zich al iets meer bekommeren om hun naasten en niet alles doen om alleen zichzelf te verrijken. Deze mensen hebben nog een lange weg te gaan maar hebben de kansen hun ogen, oren en tong voor het goede te gebruiken. Laag 5, weer hoger in de pyramide en minder in aantal zijn goede mensen. Zij zijn van een spirituele standing en gebruiken daadwerkelijk de gaven die ze van de goden hebben meegekregen. Zij hebben ook de mogelijkheid nog hoger in de pyramide te komen. En zo gaat het verder tot in het puntje van de pyramide. Bij 7 ben je dicht bij god en zal je het goede doen en het goede achterlaten op deze aarde als je bent heengegaan. Je bent belangrijk voor het welzijn van de wereld. Over mij zegt deze naar eigen zeggen helderziende bankdirecteur dat ik zeer hoog in de pyramide zit en zelfs morgen, of tenmiste op zeer korte termijn, nog een trede hoger kom. Hij roept er nog iemand bij aan wie ik word voorgesteld als een wijze vrouw met hoge spirituele krachten. Ik laat dit alles maar met rechte rug over mij heen komen. Wat het allemaal betekent zal dan ooit wel blijken.
Wel, de volgende dag ga ik met de cheques die almaar voor problemen zorgden naar de bank en zonder enig probleem, zelfs zonder mijn paspoort of wat dan ook te laten zien krijg ik zomaar een miljoen rupees mee. Inmiddels zijn ook mijn multi city cheques aangekomen en lijken mijn problemen tot het verleden te behoren. Vooralsnog ben ik geprezen met mijn positie in de pyramide.

even voorstellen: Digambar

sets

Aanvankelijk leek het er op dat we zouden draaien met wat er is. Een art director zou hooguit wat sets moeten dressen en bij de 'briefing' was dat ook degene die we zochten, een set dresser met visie. We zouden de locaties minimaal aanpassen. Het (laten) bouwen van de extra smalle kamelenkar was eigenlijk het grootste item. De figuratie zou wat worden aangkleed met wat ze zelf mee brachten, wij zouden wat extra doeken en sjaals bij ons hebben om wat aan te passen. Niets van dit is minder waar. Gaandeweg zijn de sets gegroeid, de figuratie vertienvoudigd en de hoeveelheid dieren en voertuigen verdubbeld. Alle 150 figuranten zijn op doorpas geweest en voor iedereen zijn er kostuums gefabriceerd.
We hebben enorm geluk met de costume designer en de art director. Digambar, de art director verzet bergen, samen met wat lokale assistenten. Je ziet hem nooit zweten, je hoort hem nooit klagen. Hij blijft altijd rustig en levert set na set uiterst gedetailleerd op. Winkels, markten, veemarkten, traffic jams, crematies, special effects met kanonnen, handgemaakte rook op de set. Hij draait zijn hand er niet voor om. Zelfs als de locatie pas een dag voor draaien bekend is staat de set er zoals besproken. Thank you Digambar!

chaos en corruptie

De dag van onze begin en eind scene, de verkeersopstoppingen. De eindscene van deze draai dag was een - bijna- vechtpartij in het hotel met de locatie assistent, of wie het ook moge zijn. De man die blijkbaar alle contacten in de betreffende wijk onderhoudt. Dat ligt hier preciar, bleek opnieuw vandaag.
Dat het een moeilijke dag zou worden wisten we al. De hoeveelheid figuranten en voertuigen, de omstanders, de smalle straten die we toch niet mogen blokkeren. De wetenschap dat we onze set's met geen mogelijkheid gesloten krijgen en er altijd en overal mensen op onze lip staan.
Om dat enigszins onder controle te krijgen werd mij geadviseerd tenminste 15 politie agenten in te schakelen. De buurt zou zijn ingelicht. Het werd een dag van relletjes en opstootjes. mannen die dreigden met stenen te gooien, een kudde wilde koeien die op ons werd afgestuurd en mannen met cheque boekjes, heel veel cheque boekjes. Opstandige buurtbewoners en brommer-rijders die dwars door ons beeld heen bleven rijden. Dat alles zonder de ingehuurde politie, zonder coordinatie, zonder road of shot blockers. het was een godvergeten chaos. De cherry picker die we inhuurden bleek halverwege de dag nog een tweede maal betaald te moeten worden en na het eerste opstootje poetste ook Harendrapal de plaat.
Ondertussen op de hellende straten de voertuigen, van kamelen karren tot fietsers, kleine meisjes op ezels tot volgeladen handkarren in de brandende zon. Ondanks dat de permissie geregeld was moesten we voor de lieve vrede nog eens 7.500 ruppes betalen voor een nieuw onduidelijk papier. Er bleken ineens twee gangs met elkaar te strijden om ge-inde onkosten en winkeliers kwamen woedend verhaal halen.
Met hangen en wurgen hebben we aan het eind van de dag toch de belangrijkste shots. En toen kwam de rekening.
Ik zat in de auto halverwege het hotel. Of ik contant 86.000 Rupees (zo'n 1.300 euro) wilde komen brengen. Voor bemiddeling, assistentie, social wellfare, donaties aan tempels, politie bijstand, mediators en afkoop van winkels. Ik moet dus betalen aan de mensen waarvan we de hele dag last hebben gehad en aan diegenen die we zo hard nodig hadden maar er niet waren.
Niet slechts mijn beroepseer maar ook mijn gevoel van rechtvaardigheid raakt hierdoor een enig van streek. God is Geld en Geld is God. Zonder vorm van onderhandeling en transparantie kan ik natuurlijk niet akkoord gaan. Kom maar met een lijst van werkelijke kosten naar het hotel, opper ik.
Ik wil graag iedereen betalen, genoeg doen voor wat ze voor ons hebben gedaan. We komen natuurlijk niet alleen iets halen maar ook iets brengen. Zo gaat dat nu eenmaal. Deze lijst, daar lusten de honden geen brood van en laat wederom zien dat rijken rijker worden en de armen worden afgescheept met een slaven loon. Ik weiger ten eerste de politie te betalen. Ze waren er niet. Ik weiger ook een mediator 10.000 Rps te betalen alleen omdat hij macht (en geld) heeft. Op de lijst staan 10 winkels die schadevergoeding willen maar in de hele straat zijn er maar 3. Ook staan er 6 'helpers' op de lijst. Ik was een roeper in de woestijn toen we ze nodig hadden. Ik houd voet bij stuk. Ik haal Mukul, onze 1st AD erbij als getuige en dan vallen er bijna klappen. Bert komt zijn bed uit en het hotelpersoneel staat voor de deur.
Het gesprek daarna duurt tot middernacht en de uitkomst is dat ik zelf een voorstel ga doen wat ik de dag waard vond. De volgende dag reduceer ik de bedragen tot een acceptabel bedrag en zet dat op papier. Ik laat het ondertekenen en betaal onder voorwaarde dat alle bedragen op gelijkwaardige wijze worden uitgekeerd en ik daarvan een bewijs krijg. Plus dat ik vanaf nu van te voren hoor wat de kosten en 'smeergelden' zijn en ik zal per dag worden voorgesteld aan de ontvangers van die gelden.
Wonderlijk genoeg is daarna de vrede geheel weergekeerd en hebben we een betrekkelijk rustige en beheerste achtse draaidag waarvoor ik aan het eind een tiende van de dag daarvoor moet afrekenen.
Op de locatie waar we draaien kunnen geen auto's komen en moeten we vanaf de Clocktower (de grote markt) verder met de Tjuktjuk. Harendrapal drukt ieder op het hart dat dit 20 Rupees kost. Ik stap uit en moet er 40 afrekenen. Ik had een zware avond, ben er nog wat van overstuur en nu dit weer. Het gaat niet om de bedragen maar het is heel vervelend voortdurend, in het klein én groot als een melkkoe te worden gezien. Ik betaal 20 en loop weg. Het duurt even voor ik mijn humeur weer op orde heb. Het is voortdurend en steeds opnieuw de juiste vorm zoeken. Het is één grote weegschaal van nuances. Ik laat me alleen oplichten wannneer ik dat zelf wil. En dan sta ik erbij en kijk er naar en lach er om. En grenzen moet je zelf bepalen hier.

silence please!

In een toeterende, fluitende, zoemende en roerige stad kan het synch opnemen van geluid best lastig zijn. Er is nogal wat te doen geweest over het vinden van de juiste persoon. Immers, we moesten en zouden met een Indiaas geluidspersoon werken. Het leek handig in verband met de taal en ook gezien het beperkte budget de beste oplossing. Diverse opties zijn in de voorbereiding de revue gepasseerd. Het bleek dat je hier nooit een geluidsman inhuurt maar - wederom- een geluidsteam welk bestaat uit tenminste drie personen. Bovendien moet je apart de apparatuur inhuren en hebben ze niet veel ervaring met synch geluid. Invliegen, riep ik op één van mijn verhitte momenten. Leo kwam (gelukkig). Leo is voor de Indiase crew een bezienswaardigheid. Hij komt alleen, doet alles zelf en heeft ook verder niemand nodig. Mukul, Kawal en de andere redelijk ervaren film mensen hebben groot respect. Ze hebben zoiets nog nooit gezien. Ik ben trots op 'onze' Leo. Onverstoorbaar. En dat midden in het oorverdovende stadsrumoer van een gemiddelde Indiaase stad.

top off the hill

Top off the hill betekent dat we halverweg de draaidagen zijn. Nu is dat niet zo'n enorm grote overwinning want het zijn er maar 12 maar toch gaan we vanaf vandaag naar het einde toe. Het cash probleem is nog steeds niet opgelost en begint nu nijpend te worden. Juist omdat het einde nadert en mensen die geld van ons krijgen zenuwachtig beginnen te doen. De caterer, die kookt voor de Indiaase crew, dreigt het werk te staken. De betaaldatum voor de crew is ruim overschreden, de figuranten moeten worden uitbetaald en ons hotel, waar we ook eten, begint te morren. Het is tamelijk onplezierig. Als het goed is komen er nu multi city cheques aan die met de handtekening van de bankdirecteur hier een groter bedrag dan de gebruikelijke lmiet zouden vertegenwoordigen. Deze cheques moeten uit Delhi komen. Als dit allemaal toch niet lukt zal ik zelf naar Delhi moeten om al het geld van de bank te halen en met een koffer en body guard terug naar Jodhpur te reizen. Dat betekent een nacht heen in de trein en een nacht terug in de trein. 24 uur onderweg. Met alle risico's van dien. Met dit geld kan een gemiddelde Indier zo'n 7 jaar leven.
Ondertussen moeten we vandaag de twee traffic jam's draaien en krijg ik zojuist het bericht dat het op de set is vastgelopen. Er zit geen beweging in vanwege verkeer en omstanders. Ik ben onderweg! (niet dat ik kan garanderen iets aan de situatie te kunnen doen...maar wie weet)

oproer en nog meer toeschouwers

En toen kwamen we in de stad, de oude stad. Pas geleden is er een Bollywood film opgenomen in het fort en het rumoer gaat dat bij onze shoot een beroemde ster betrokken is. Het pleintje waar we willen draaien stroomt vol. We draaien er s'nachts omdat het overdag te druk zou zijn. Koortsachtig spannen we een touw om de plek waar onze apparatuur staat en roepen meer politiebijstand in. Mensen drommen hier, drommen in de zin dat persoonlijke ruimte niet bestaat en op elkaar geplakt staan ze op ons geplakt. Het beneemt ons de ruimte en de adem. Het touw biedt al snel niet genoeg weerstand. Voordat we het licht en de locatie aanpassingen gereed hebben breken er hier en daar onregelmatigheden uit en ziet het er naar uit dat we de straat nooit leeg en laat staan stil krijgen. Er bestaat zelfs het gevaar dat er relletjes uitbreken. Joost moet zijn excuses publiekelijk aanbieden omdat hij als buitenlander een groep mannen verzoekt iets naar achter te gaan. Het wordt steeds luidruchtiger op het plein. Bert, die vandaag ook nog eens lijdt onder de Indiaase onwel ziekte, ziet het somber in. Aanvankelijk doe ik zelf nog een dappere poging om mensen met rede te benaderen, de politie loopt wat te fluiten en zwaait met lange stokken, het locatie manangement rent hulpeloos heen en weer, niets helpt.
Ik stel voor het gerucht te verspreiden dat we opbreken en niet zullen gaan draaien. Als dat de ronde doet grijpen een aantal buurt-oudsten in en ineens is ons shot veld zo goed als leeg. Stil gaan we het de hele avond niet krijgen. Leo blijft met de kiezen op elkaar geluid opnemen maar gejoel blijft ons parten spelen. Als de menigte er achter komt dat we niet meer doen dan een man van de straat plastic laten rapen en er een kameel wat heen en weer drentelt druipt het grootste deel af. Het is na twaalf uur en de laatste shots kunnen we in betrekkelijke rust maken. De laatste scene moeten we laten liggen. We hebben veel tijd verloren.
We zijn gewaarschuwd. Dat gaat een spannende week worden in de stad.

toeschouwers

Vrouwen zijn traditiegetrouw niet bij crematies aanwezig. Bij deze ge-ensceneerde rouwplechtigheid stroomt echter een ongekende hoeveelheid vrouwen toe. De vrouwen zijn het meest kleurrijke schouwspel in India in mijn ogen. We zien ze zo weinig en waar we komen werken alleen mannen. Heel spaarzaam werken er vrouwen in hotels, kantoren, restaurants of winkels. Als zijnde vrouw binnen deze crew lachen ze mij toe, soms fluisteren ze wat met elkaar maar vooral kijken ze naar me als kom ik van een andere planeet. Wat in zekere zin ook zo is, natuurlijk.

De crematie

Na de oorlog die uitbreekt in het script hebben vele jonge mannen het leven gelaten en rouwt de stad. Voorafgaande aan de crematie van een aantal oorlogslachtoffers is er de processie. De locatie voor deze scene is ons ontvallen omdat de mensen in de stad dat zien als onheil en we de toestemming en medewerking niet verkrijgen.
We draaien de scene nu in het Koninklijk badhuis, hijsen de kameel met de kar de trap op en draaien de stoet tussen de pilaren. Het lijk door 4 mannen gedragen. Het ziet er sereen uit. Klaagzangen galmen. Tijdens magic hour onsteken we de vuren voor de crematie. Het licht is vergankelijk dus moeten we snel werken. Bij ingevallen avond dineren we voor het laatst buiten de stad. Vanavond beginnen we de nachtscenes. Op dat moment weten we nog niet wat ons te wachten staat.....

plastic factory en losgeslagen kamelen

De spanningen van de eerste dag zijn voorbij. Behalve dat het onmogelijk blijkt de set te isoleren en een structuur te creeren waarbij we de ruimte en de rust hebben om te werken wennen we allemaal aan de omstandigheden en aan elkaar. Er wordt waarachtig hard gewerkt en met de middelen die er zijn komen de scenes stukje bij beetje in het blik. Vriendschappen zijn hersteld en zelfs Kawal laat zich van de beste kant zien. Bij de laatste scene van vandaag moet Ravi de kamelenkar de toegangspoort van de plastic factory insturen. Onze hoofdrolspeler kan echter in het geheel niet omgaan met de kameel en tot 8 keer toe loopt hij voorbij de poort rechtdoor. De drukke weg waar we staan moet steeds worden afgezet voor het shot. Uiteindelijk nemen we een andere kameel en laten we Ravi naast de kameel lopen in plaats dat hij op de kar zit. Vlak voor de zon achter de bergen plastic verdwijnt staat het er op.
Ondertussen is onze moederkameel met haar baby afgelopen nacht ontsnapt en aan de wandel gegaan. De eigenaar schijnt zich een stuk in de kraag te hebben gedronken en heeft de kameel uit het oog verloren. De hele dag zijn er mannen in de wijde omgeving aan het zoeken geweest. Vlak na zonsondergang komt een verhitte animal handler vertellen dat moeder en kind zijn gevonden in een naburig dorp. Onze tweede dag met de baby kameel over een paar dagen is voorlopig veilig gesteld. Nu lijken de gebeurtenissen op en rond filmsets wel vaker op een klucht, hier in India is het "kluchtgehalte" wel erg hoog.

positieve berichten

Het is tijd om ook eens wat positieve berichten te plaatsen. Ondanks dat we regelmatig geconfronteerd worden met de meest eigenaardige taferelen (maar alles went) zijn er ook dingen die binnen de manier van werken hier toch op de pootjes terechtkomen.
We zijn op draaidag 5 aangekomen. Zonder verdere kleerscheuren. Niet zonder avonturen overigens waarover morgen meer.

(door) draaien in India

Na alle spanningen van de laatste dagen voor draaidag 1 komen we niet geheel (of geheel niet) uitgerust aan op de set. In de vroege ochtend. De avond ervoor heb ik een weddenschap afgesloten over het tijdstip van het eerste shot. Al snel blijkt dat ik deze weddenschap heb verloren en mijn inzet was dat ik een week niet zal roken. Dat verder terzijde maar het schetst dat de sfeer redelijk goed was. Tot aan de lunch van de eerste dag.
Op het callsheet staan de mensen vermeld die worden geacht op de set aanwezig te zijn. Incluis figuranten, chauffeurs en extra werkkrachten. Nu is het inmiddels bekend dat niets en niemand alleen komt maar de strijd hier tegen voer ik al vanaf de dag dat ik voet op Indiase bodem zette en ik kreeg dat redelijk onder controle. De lunch nuttigen we deze dag tussen de pilaren van het koninklijk badhuis, midden in de woestijn. Een schaduwrijke plek in de verder gortdoge en zinderend hete vlaktes. We eten op kleden op de grond. De Indische crew en cast eten uit kartonnen doosjes en plastic kuipjes. Wij hebben onze eigen catering met oog op de gezondheid. Na afloop van de lunch liggen al die 60 doosjes en 180 bakjes en bekertjes verspreid in de hele omgeving. Ik laveer al een ruime maand door het vuilnis en het is mij een doorn in het oog dat onze eigen set in een MUM van tijd ook op een vuilnis belt lijkt en zeg daar wat van. Een berisping van een vrouw kan een man niet verdragen en Harendrapal, die bang is om gezicht te verliezen, begint ten overstaan van iedereen enorm tegen mij te briesen. Ik ben ineens weer 'Madam' en een stroom verwijten volgt. Waar hij dan toch de mensen vandaan moet halen om dat op te ruimen. De productie heeft het al zo druk en ze zijn maar met zo weinig en moeten daarom alles zelf doen. Het is allemaal mijn schuld dat er geen SPOTBOYS zijn. Spotboys zijn jongens die voor een grijpstuiver voor iedereen rennen en het 'vuile' werk opknappen. De sjouwers, de waterdragers, de vuilnisopruimers. Ik werp tegen dat je ook als locatiemanager gewoon kan zorgen dat er genoeg vuilniszakken hangen en je er iedereen op kan wijzen dat deze bedoeld zijn om afval in te doen. Er is dan helemaal niemand nodig om over 100 meter verspreid vuil te rapen. De productie op de set bestaat uit 5 man, er zijn nog 12 chauffeurs, er zijn mensen van de locatie die voor 300 rupees per dag na afloop opruimen. Er komen ongevraagd en onaangekondigd 4 assistenten met de animal handler cq figuratie begeleider mee, ik begrijp niet waar hij het over heeft. Bovendien accepteer ik deze publiekelijke opvoering niet en ik snoer hem de mond. Samen met Emanuel en Floor stop
ik demonstratief al het vuilnis rondom het badhuis in een tiental vuilniszakken. We worden van bovenaf aangestaard door een rij mannen. Dit hebben ze nog nooit gezien. De baas die het werk doet van de allerlaagsten, de untouchables. Op het callsheet van de volgende dag noteer ik een straf clausule. 100 Rps per delict, het op de grond gooien van afval. Ik herhaal vervolgens dat ik iedereen wil kennen op de set en alleen mensen die op het callsheet staan vermeld toegang hebben tot de set. Harendrapal en ik maken het pas de volgende dag weer goed. Ik moet mij van mijzelf maar eens een dagje hautain en autoritair gedragen. Het vuilnisprobleem is voorlopig opgelost. Bij de volgende lunch hangen er twintig zakken.

draaidag 1

Waarvan later verslag. Tranen, bloed en harde woorden zijn er reeds gevloeid. Over gelijkenissen, verschillen, ego's, mannen en vrouwen. En hoe het eeuwige Indiaase vuilnis ons ook op de set parten speelt.

moeder en kind

blackmail & hoog spel

In het verhaal wat we vertellen komt de geboorte van een kameel voor. Het toeval zou te groot zijn dat we dat werkelijk kunnen draaien dus zijn we al een tijd op zoek naar een pasgeboren baby kameel die we voor het betreffende shot in het struif kunnen dompelen en op kunnen laten staan. Wat zoiets zou moeten kosten had ik al doorgekregen op de eerste dag na aankomst en dit heb ik als zodanig zonder veel onderhandelen opgenomen in het werkbudget. De prijs leek mij alleszins redelijk. De middag voor de eerste draaidag, waar de baby kameel al meteen in op moet treden, worden de prijzen ineens ver-tien-voudigd. Het is niet gemakkelijk te vinden, het komt van ver en we moeten ook betalen voor de dagen die tussen de draaidagen in liggen. Dat het dier met zijn moeder mee moet komen en er transport aan te pas komt neem ik voor lief en bemidddel een extra bedrag voor bijkomende kosten. Even later krijg ik het bericht dat er zelfs nog meer moet worden betaald omdat de -onbekende- eigenaar niet akkoord zou gaan. We hebben het hier over een onheus bedrag, bijna een jaarinkomen van een kamelendrijver. We kunnen niet terug, we zijn afhankelijk.... denkt de animal handler die behalve zijn salaris ook nog een flink bedrag van het overeengekomen bedrag in zijn zak steekt. Ondanks dat ons nog een paar uur rest besluit ik voor de eer te bedanken. Ik ervaar het als chantage en eens toegegeven zal ik de rest van onze tijd hier doelwit blijven van zulke acties. Ik blaas de deal af waarna ik ogenschijnlijk rustig afwacht. Ik kondig aan een andere animal handler in te schakelen en laat de tijd voorbij glijden. Ook de eigenaar van onze plastic factory verdubbeld zijn prijs naar 100.000 rupees. Dat zijn zo'n 1.600 Euro's om een middag op een berg plastic te mogen filmen. Dat dacht ik dus niet. De uren worden steeds spannender. De animal handler zwicht voor mijn stijve poot. Onze kamelen komen gewoon voor een redelijke prijs met vier gelukkige eigenaren. Want geluk komt nooit alleen. De animalhandler buigt vandaag iets minder overdreven voor me. Voor de plastic factory vinden we op het laatste moment een andere locatie. So far so good. Op naar de volgende verassing.

vlnr locatie, camera, 1st AD

last minutes before

De laatste dag voor draaien. De crew uit Nederland is aangekomen. De D.O.P. Bert Pot, de camera assistent Jan Moeskops, geluids man Leo Franssen, onze kok Pepi Mensink en de zoon van Sander Francken hebben hun intrek genomen in Polo Heritage Hotel. Hoewel ik er natuurlijk al even schrap voor stond gaat alles nu in een stroomversnelling. Er is geen tijd voor de nieuwkomers om werkelijk te landen in Jodhpur. We moeten voordat we op de set staan alle locaties hebben gezien. Allen nog vol goede moed. Op technical recce, zoals dat heet. We bekijken alle -technische- mogelijkheden en onmogelijkheden per locatie. Om enigszins beslagen ten ijs te komen als we er straks moeten draaien. Ineens komt de tijd op mij af als een uit de lucht geschoten kwartel. Het ploft dood naast me neer. Wat steeds vragen bleven moet nu worden besloten. Verborgen onvolkomenheden komen boven. In onze film komt een rouw processie voor. Nu blijkt dat we dat nergens in de stad kunnen draaien. Mensen beleven zulks als een voorteken van onheil. En onheil is hier nog maar net uit de lucht. Tijdens een belangrijk heilg feest zijn er onlangs een paar honderd mensen onder de voet gelopen en gestorven in het fort. Er waren voor de desbetreffende viering duizenden mensen in dit beroemde fort van Jodhpur. Vanwege de religieuze achtergrond van de viering had de Marahadji de opdracht gegeven geen politie in te schakelen. Niet alle toegangen van het fort waren open. In het gedrang schijnt iemand geroepen te hebben dat er een bomaanslag was gepland en wilde de menigte tegelijk door één poort naar buiten. Met alle dramatische gevolgens van dien. Deze gebeurtenis wordt steeds aangehaald als er iets onmogelijk is. Ondanks een bezoek van Sander aan de bewoners van het plein waar onze processie zou moeten plaatsvinden, er komt geen goedkeuring. We moeten uitwijken naar buiten de stad.

vergaderen

Het was tijd voor de traditionele break down vergadering. Weliswaar nog zonder onze Nederlandse collegé, die inmiddels in Delhi zijn aangekomen, maar het was zeker nuttig alle elementen en details nu eens de revue te laten passeren. Scene per scene. Alle details over rouwkostuums, kamelenteugels, weegschalen, parkeerplaatsen, figuranten, rookmachines enzo voorts. Traditioneel is ook dat iedereen eigenlijk op hete kolen zit (waaronder ikzelf) omdat er nog zoveel werk te doen valt een paar dagen voor draaien. Toch komen er altijd weer zaken ter tafel waar niemand eerder aan heeft gedacht en waar we hopeloos mee in de knoei zouden komen te zitten. Zo'n vergadering duur drie tot vier uren en het einde word altijd afgeraffeld. Het was een brave vergadering.

Eerder vandaag waren de gemoederen al hoog opgelopen. Het bestelde KODAK materiaal, onze stock, is al zeker een maand geleden door ons besteld (ja, via Kawal). Gister bleek dat een groot deel van het bestelde niet leverbaar is in Jaipur waar een KODAK station is gevestigd en wat op acceptabele afstand van Jodhpur ligt.
In tegenstelling tot andere KODAK vestigingen in de wereld en wat wij gewend zijn bestaat er hier niet zo iets als een service dat ze zorgen de betreffende rollen op tijd in huis te krijgen, laat staan dat ze het bij ons af kunnen leveren. Wij moeten het zelf halsoverkop gaan halen in Mumbai. Er moet dus iemand (Kawal natuurlijk) heen gaan vliegen en 30 uren met de trein terug reizen. En het moet NU omdat het anders met mogelijke vertragingen onderweg niet eens op tijd binnen is. Dan moet het nog contant worden afgerekend en wij zitten met een cashflow probleem. Sander scheldt wat door de telefoon met de Kodak baas en uiteindelijk kunnen we ook met een DD betalen, een speciale cheque die bij de bank kan worden aangevraagd.
Verder horen we dat de door onze gekochte 1ste klas nachttrein slaapplaaten voor onze Nederlandse troepen niet volledig zijn bevestigd door onze vriend Raj en ze dus bij elkaar in bed moeten kruipen. Later horen we dat ze het in de trein zelf hebben opgelost. De rest van de gemoederen gaan over geld. Over het ontbreken daarvan, over benodigde cashflow overzichten want die zijn handig als je geen cashflow hebt. Ik moet tegen de stroom in zwemmen. Dat is vermoeiend. Harendra Pal is nijdig op mij omdat ik nu niet zo aardig ben, misschien wel bijna boosaardig. De helikopter vliegt laag, zeg maar. HP zegt letterlijk "Ik kan niet boos op je zijn want jij bent de baas maar ik ben wel verdrietig". 'Het gaat wel weer over', antwoord ik maar. En dat is ook meestal zo.

geld 1, want er komt meer..

Of je het nu wel hebt of niet hebt, veel of weinig, grote dingen wil maken, of bescheiden bezig bent. Of grote dingen wil maken voor weinig......het gaat uiteindelijk allemaal over geld. Alleen mensen die er voldoende van bezitten kunnen zonder schroom opmerken dat geld Ook niet Alles is. Of monniken die niets bezitten en afhankelijk zijn van de goede giften. Van mensen die er op hun beurt wel weer voor moeten werken.
In mijn rol als lineproducer kleeft het geld aan mij, stinkende rupees, dure euro's. Ik ben geld. Ik moet zorgen dat we het beschikbare bedrag goed verdelen en dat we alles kunnen uitvoeren wat er op papier staat, het script wat onderhevig is aan de omstandigheden, aan het brein van de regisseur en aan de keuzes die er gemaakt worden. Aan de Indische verborgen kosten waar ik een voortdurende strijd tegen lever. Het is een heel getover. Behalve dat ik ook een zekere natuurlijke autoriteit aan de dag moet leggen geeft geld (of het beheer daarvan) een artificiele autoriteit. Ookal zouden mensen je liever mijden..in een productie moeten ze altijd langs het geld. letterlijk en figuurlijk.
Sander en ik hebben beiden een bankrekening geopend bij de State Bank of India (nooit doen!) in Delhi. Met internet bankieren en alles er op en er aan. We dachten zo van het probleem af te zijn van tassen vol met rupees. Van dure wisselkoersen. Van contant limieten van de Nederlandse passen. Nu zijn we in Jodhpur en blijkt dat we hier ook met limieten te maken hebben omdat we een Delhi rekening hebben en dit niet met elkaar is gekoppeld. We zijn er dus niets mee zijn opgeschoten. Omdat bijna alles contant moet worden afgerekend hebben we dus een voortdurend cashflow tekort. Nu de draaidagen naderen en dit de dagelijkse kosten flink opduwt zit ik dus met een probleem. Inmiddels hebben Sander en ik het budget verdeeld over de twee rekeningen en is er nu iedere avond een geldtransportje naar de bank automaat om zo de ouderwetse tas vol met rupees te vullen. Contanten sparen. Als je 80.000 rupees per dag kan opnemen en je ongeveer 5 miljoen Rupees moet uitgeven zouden we hier dus 62 dagen moeten verblijven. We draaien maar 12 dagen en zijn weg op 8 april. Interessant probleem.

Helaas kan ik geen foto plaatsen van de taferelen bij het lokale filiaal van de State bank of India maar mag ik mij gelukkig prijzen dat ik dit verslag vandaag kan doen want ik werd bijna gearresteerd omdat ik foto's aan het maken was van de drommende rijen voor de loketten en de presse papiers op de enorme stapels papieren die moeten voorkomen dat de vennen alles doen rondvliegen. Ik werd gered door tussenkomst van Harendra Pal en heb ze ter plekke moeten wissen. Maar de volgende keer hoop ik op een beter resultaat want woorden zijn dan bijna niet meer nodig. Ik weet nu hoe het moet want ik weet nu dat het niet mag.

no escape

Er was geen ontkomen aan de snode plannen van de Indiaase crew. Ook niet voor Sander en Joost.

Happy holi 2

Het is een wonderlijke ervaring om nu sigaretten te halen, merkte ik. Buiten de poorten van het Polo Heritage hotel zie ik alle kleuren van de regenboog op brommers, ezelkarren en fietsen voorbij trekken. Iedereen wenst mij een Happy Holi. Natuurlijk moet ik er aan geloven bij het stalletje van de sigaretten waar ze ook kleurstof verkopen. Mijn jaar 1921 begint PINK. Terug wandelend veroorzaak ik veel opschudding als roze buitenlander. Onderweg omhelst men mij buitengewoon enthousiast waardoor ik behalve roze ook nog blauw, groen en geel word. Het is geen makkelijk goedje om er weer af te krijgen, kan ik nu navertellen. Over tot de orde van de dag. Vol goede moed en met reine geest begin ik aan de laatste etappe van de pre-productie. Straks komt onze nieuwe art director uit Mumbai aan die gelijk mag beginnen aan de bouw van een extra smalle kamelenkar. Met de reguliere maat komen we de smalle straatjes van de oude stad niet door.

dag Sander!

En daar ging Sander. Voor de 8ste keer op zoek naar locaties. De laatste lege plekken in de planning vullen. Hoopten wij. Eerst gingen we nog met een luxe auto, en een ernstige delegatie. Toen gingen we met tjuk tjuk's en nu gaat Sander met een locatie assistent en de 1st AD Mukul op de brommer. Mukul kijkt wat nerveus maar Sander ziet het wel zitten. Lekker snel door het verkeer heen manouvreren. Geen belerende line producer en geen sliert mensen die de hele tijd door zijn 'shot' heen lopen. Ik geef Mukul de opdracht mee Sander vooral met de resterende scenes achterna te lopen. Na ettelijke uren, zo snel gaat een brommer nu ook weer niet, komt een verwaaide Mukul bij mij binnen lopen en deelt mij op samenzwerende toon mede dat hij er niet in geslaagd is de handen op elkaar te krijgen. Sander ziet halverwege de shots overal iets wat hem niet bevalt. Het probleem van de leemtes in onze plannen is nog niet opgelost maar er zijn wel weer een paar 'mogelijk bruikbaar' bijgekomen. Na beraad is er het eureka moment. De oplossing is gewoon een aantal scenes te herschrijven naar nacht. Dan kunnen we wel op de plaatsen draaien waar Sander het voor zich ziet en omdat onze hoofdpersonen vrije jongens zijn kunnen ze net zo goed s'nachts plastic rapen. Hebben ze wellicht minder concurrentie. Joost gaat het script aanpassen en morgen ochtend kijken we wat voor consequenties dat voor de planning heeft. Ik vind het allemaal niet erg vandaag en zie het als de laatste stuiptrekkingen voor draaien. We gaan uiteindelijk toch het beste doen wat mogelijk is. Misschien met een omweg maar soms is rechtdoor toch ook maar saai.
Kawal belt mij de hele dag vanuit zijn hotelkamer aan de andere kant van het hotel om mij op de hoogte te houden van alles wat hij aan het doen is. De meeste zaken kunnen we morgen verwachten. Wat waarschijnlijk overmorgen zal zijn in verband met het grote Holi volksfeest. Ik word tureluurs van de financiele overzichten met al die hoge rupee bedragen. Morgen moet dat af zijn. We komen er wel...Wat zou ik graag één glas wodka drinken nu. Kwade geesten verdrijven.....en de goede verwelkomen. Ook leuk!

het jaar 1921

Het is oudjaarsavond en volle maan. Tenminste zoiets. Vanavond worden de kwade geesten verdreven en daarna de goede geesten verwelkomd. Het Holi feest is begonnen. Overal in de stad zijn er vuren. Er wordt gedanst en getrommeld tot de vuren zijn gedoofd.
Het Holi-feest is de overwinning van het goede op het kwade, van licht op duisternis, van kennis op onwetendheid, van recht en waarheid op onrecht en onwaarheid.
Na het doven van de vuren brengt men met de as elkaar een tilak, een geluksteken, op het voorhoofd aan. Het nieuwe jaar is ingeluid. Het jaar 1921.
Daarna is het echt feest en begooit men elkaar met kleurstoffen, parfum en gekleurd water. Dat is dan weer het vieren van de lente. Er schijnt flink bij te worden gedronken tot diep in de morgennacht. Een soort kruising tussen oudjaar en Koninginnedag bij ons. Het is ons afgeraden de stad in te gaan morgen. Niet dat ik er veel tijd voor zal hebben maar juist de waarschuwing maakt me wel nieuwsgierig. Sander heeft het hotel personeel vandaag een Holi tip gegeven. Ik vind het zelf wel een plezierig idee dat vanavond de kwade geesten worden verbrand. Het kan alleen maar goed zijn dat twee keer per jaar te doen als je altijd maar weer voor ongebreidelde avonturen kiest. Het tromgeroffel komt van alle kanten. Gelukkig Holi!

relativering

En dan moeten we natuurlijk ook af en toe weer even wat relativeren. We doen hier allemaal druk, en belangrijk. We willen onze missie per slot van rekening wel volbrengen. Toch zijn er ook nog genoeg andere dingen om over na te denken. Of om ons af te vragen. Dit meisje van krap 10 jaar struint, net als onze hoofdpersoon, de straten af naar plastic en ander te recyclen afval. Het is niet het enige kind wat dit werk doet. Er zijn er talloze, soms nog jonger, die met grote zakken slepen, op blote voeten. Vaak samen met broertjes of zusjes. Het zijn de kinderen van de Dalits. De kastelozen, de paria's, onaanraakbaren. Ondanks dat het kastesysteem officieel is verboden bestaat het nog steeds. Het kastesysteem komt voort uit het beginsel dat mensen bij geboorte ongelijkwaardig zijn. Dalits doen het smerigste werk voor de laagste lonen. Bron: wikipedia http://nl.wikipedia.org/wiki/Dalit

Er schijnen allerlei organisaties te zijn die zich om de positie van de Dalit bekommeren. Mijn ogen zien dit straatbeeld. Het zal wellicht nog generaties duren voor er werkelijk iets veranderd. Misschien wel nooit. Een moment van relativering dus...
Maar ik moet door. De verschillen tussen ons en deze mensen zijn onmenselijk groot.

assistenten ziekte

Ik voel mij als een helikopter. De wieken draaien eerst langzaam maar reeds vervaarlijk. Gelijkmatig veroorzaken ze de eerste wind. Het geluid zwelt aan. Je moet je hoed al vasthouden en je weet wat komen gaat. Sinds gister draaien de wieken op volle toeren en moet men zich tegen de storm en de gevaarlijke wieken beschermen. En door de knieen gaan om niet onthoofd te worden. Heel snel zullen we opstijgen en alles van boven af bekijken. Dit moment brengt altijd een soort opwinding met zich mee en een hoop lawaai.

Gister was de maat vol. Al enige weken krijg ik steeds halve antwoorden of geen. We zijn een paar dagen voor draaien en ik heb geen gegevens over Kodak materiaal, we hebben geen geluidsman, geen technische informatie over de camera, geen lijst van aankomst crew, geen naam van een gaffer, geen bijgewerkte lichtlijst, geen volledige lijst van uit te betalen perdiems, enzovoorts. Alle opgespaarde ergenissen komen er ineens uit. Ik neem geen genoegen meer met 'no problem, everything will be solved'. Doordat alles zo laat is kom ik om in het werk en moet mijn eigen 'te doen' lijst opzij zetten waardoor ik hopeloos achter op schema raak.

Kawal heeft een assistent uit Delhi meegenomen, die sinds aankomst op de payroll staat, en ik zie hem de hele dag op het terras zitten met een niet zo'n vriendelijke blik. Hij staat onder de douche als we gezamelijk willen gaan lunchen. Het is mij volstrekt onduidelijk wat hij hier komt doen. Die vliegt er dus uit, op de trein naar huis.
Als ik vanochtend aan Harendrapal vraag de draaiplanning (die nu voor iedereen heel belangrijk is) door een assistent te laten kopieren zie ik even later 3 jongens van het hotel druk in de weer met deze papieren. De assistenten van de assistent. Hij staat er bij en wacht er op. Dat ga ik terugvinden op de hotel rekening. Ik maak hem duidelijk dat dit zo niet werkt, hij mag nog even blijven maar staat onder curatele.

Het geluids probleem los ik zelf op om na beraad toch te besluiten iemand uit Nederland te laten overkomen. Ik bel Leo Franssen en hij kan én wil. We zijn allen zeer verheugd. Nu is dat tenminste, zeker weten, in goede handen. We werken met een krankzinnig laag budget (een documentair low-budget voor fictie) dus het begint wel iets te knijpen maar de zekerheid is ook wat waard en ik los dat met iets anders wel weer op, hoop ik.

Ik zet alles even op een rijtje. Ik wil niemand meer zien die niets zit te doen, ik wil antwoord op alle resterende vragen, ik wil vandaag een productie meeting om te bespreken wie waarvoor verantwoordelijk is, ik wil alle lijsten compleet, ik wil duidelijke prijzen en geen verborgen meerkosten, ik wil communicatie, ik wil dat de productie onder mijn toeziend oog werkt vanuit mijn kantoor. Ik wil iedere dag verslag van de vorderingen met locaties. Ik wil geen delegerende assistenten. Ik wil pasjes voor de crew op de set met foto en mijn handtekening.

De helikopter is opgestegen.

digitale tijdperk

We zijn dan wel in India maar om tot stand te brengen waar voor we hier zijn gebruiken we mobiele telefoons, computers, digitale fototoestellen, geavanceerde programma's, videocamera's, printers en kennis (en ervaring) om al die moderne zaken te besturen en te gebruiken. Ondanks al die prachtige middelen om het leven makkelijker en efficient te maken hangt het welslagen der dingen uiteindelijk toch af van heldere communicatie. Dat bleek gister en vandaag maar weer.
Hebben we nu twee castings achter de rug en honderden formulieren met corresponderende digitale foto's...wat dan.
Alweer een week geleden hebben we die foto's in digitale mappen onderverdeeld in leeftijd, mannen, vrouwen en kinderen, soorten en maten. Dan is het tijd om voor te selecteren. Nog steeds digitaal, immers er zijn veel meer formulieren en foto's dan nodig. Geselecteerde foto's sleep je in een printmap en vervolgens print je contactvellen en plak je de foto's op de betreffende formulieren zodat je alle gegevens bijeen hebt. Tot zover is alles helder, dacht ik.
Na een week blijkt dan ineens dat de regisseur geen digitale foto's wil bekijken, bij de video opnames van de doorgestuurde figuratie (die in aanmerking kwamen voor de speciale rollen) niet dezelfde volgnummers zijn gebruikt en geen tijdcode, er geen eerste selectie apart gehouden is en de bomen dus het bos kwijt zijn. Alles staat keurig in een map op de externe harde schijf en kan alleen geprint worden met tussenkomst van Iphoto...jawel, via mijn computer. Dat gaat uren duren, alle 700 foto's uitzoeken, slepen, laden en printen. Laat staan het knippen en plakken.
Het is al warm maar nu komt de stoom mij uit de oren, ik krijg een redelijke uitleg niet eens meer over de lippen. Ik maak de planning, een locatie-scene rapport, werk de break down bij, schrijf en vertaal contracten, vecht met een productieleider in Delhi, stuur de lokale hulptroepen aan, beheer de drie onderverdeelde budgetten. (Nederland, lokaal en interlokaal) en heb buikloop. Verder tracht ik relevante technische informatie naar onze manschappen in Nederland te krijgen en heb ik al twee dagen de buitenlucht niet gezien. Dat is geen klagen maar het komt me gewoon wat slecht uit, zeg maar. Op zo'n moment heb ik te kampen met mijn temperament en ontmoet ik mijn buurman, collega en partner in crime. Natuurlijk komt het met wat geharrewar allemaal goed -uit nijd print ik toch nog een eerste tien vellen, dat bedaard- en beseffen wij ons weer hoe belangrijk details zijn. Alle details. En hoe je niet meer dan éénmaal met modder moet gooien maar wel vaker naar een oplossing moet zoeken. Om iedereen gerust te stellen; zo'n treffen duurt niet meer dan twee keer tien minuten en als dat alles is...We gaan een spannende tijd tegemoet. De art director en de geluidsvrouw hebben inmiddels weer afgezegd, de locaties in de stad moeten nu op hun plaats vallen in verband met de benodigde tijd voor lokale permissies. Zondag komen de eerste Indiers uit Delhi aan en moeten wij zover zijn dat we al die mensen aan de gang krijgen. Maar verder hebben we alles onder controle! We hebben nog tien dagen.

Harendra Pal Singh

Harendrapal is twee dagen weg. Ergens naar toe waar hij tenminste een nacht voor in de trein moet zitten. Harendrapal is op zakenreis. Hij doet namelijk van alles. Hij beheert in het seizoen als het nog niet zo heet is in de woestijn luxe tenten voor toeristen die graag kamelentochten maken. Hij laat deze tenten maken en exporteert deze tenten ook naar het buitenland. Hij heeft samen met zijn oom een transportbedrijf en organiseert studenten vakanties. Als er gefilmd word in Jodhpur maakt men gebruik van zijn diensten. Hij heeft tijdelijk in Mumbai gewoond om zich verder in de filmindustrie te ontwikkelen maar hield niet van die stad en de mentaliteit en ging terug. HP is 29 jaar. Ik mis Harendrapal, hij is mijn steun en toeverlaat. Hij is aardig, loyaal, gedreven en slim. Hij is opener dan de meeste Indiers die je zo vluchtig ontmoet en heeft geen dubbele agenda (behalve nu dan even). Dicht bij zich zelf. We maken grapjes om serieuze zaken en nu hij mij niet meer zo eng vind als in het begin (wacht maar tot de spanning stijgt, HP) noemt hij me zelfs bij mijn voornaam alleen en ben ik af van het Miss en Mdm Karin. Ik kan op hem bouwen, ookal moet ik hem soms drie keer aan iets herinneren. Maar hem vergeef ik dat. Want andere dingen doet hij weer driedubbel goed. Hij heeft autoriteit en houdt de dwalers en de klevers waar we ook mee te maken hebben goed in toom. Ik vind dat ik hem een plaats moet geven in deze film memoires, nu al. Misschien ook omdat hij even weg is. En ik een hele lijst voor hem klaar heb liggen als hij weer terug is. Maar dat vergeeft hij mij dan wel weer.

Tussentijd in beeld

van verkiezingen tot de goot tot de kleine jongens met hun ezels die het vuilnis ophalen uit de oude stad tot de drukte op straat. Het gesprek van de dag is de aanslag door de Taliban op de cricketspelers in Pakistan, vlak om de hoek dus. (dank Bert, voor je correctie)

eten en drinken

Al dat eten op straat, kleuren en geuren. Kruiden en fruit. Het ziet er zo aantrekkelijk en smakelijk uit. Het is waarschijnlijk ook smakelijk. Er word op straat gebakken en gekookt. Onze -bijna zekere- hoofdrolspeler bakt ook koeken en andere zoetwaren in een straat bakkerij. Hij zit in de schaduw van een vaal doek boven grote kannen kokende suiker en roert. Ik ruik caramel, kaneel, kruidnagelen, rozenparfum, boters, anijs. We moeten het allemaal aan ons voorbij laten gaan. Zelfs de vers geperste fruitsappen verderop durven we niet aan. Iedere keer als de aandacht verslapt en we eten iets buiten de deur of men drinkt water uit één fles tijdens de zware en warme locatiebezoeken, het gaat mis! We worden ziek. We kunnen er niet tegen. Het is voor mij tegennatuurlijk niets te proeven van wat ik zie of ruik. Het is als langs een waterval wandelen met oogkleppen op. In het hotel, de veilige thuishaven, koken ze vaker voor buitenlanders en maken ze alles vers. Ook daar eten we niet de sla en proeven we alleen de (door) gekookte curries en lokale specialiteiten. En kip tandoori want dan zie je nog wat je eet. Met de schaaltjes waarin de ingedienten verstopt zitten onder sauzen en pastas blijven we voorzichtig. Buikloop is niet leuk en put je volledig uit. Onze energie hebben we hard nodig . Saai is het, dat wel. Vandaag zag ik Sander alleen witte rijst met banaan eten. We verheugen ons dan ook op de komst van Pepi. Pepi komt mee met de rest van de crew op 15 maart, hij is kok. Onze kok. Tijdens het draaien straks zullen er warme lunch pakketjes voor de Indiaase crew op de set worden gebracht. Ondanks dat ik met Harendrapal het menu daarvoor heb samengesteld kunnen wij dat zelf dus niet riskeren. Pepi gaat exclusief voor de Nederlandse zwakke magen koken. Hij mag daartoe de keuken van het hotel gebruiken en komt dan met chauffeur naar de set toe, Ik ken Pepi al langer dan vandaag, hij zal alles uit de kast (keuken) trekken om dat tot een goed einde te brengen. Dat zal niet steeds even gemakkelijk zijn. Hij moet de waren kopen en keuren. Er zijn geen supermarkten en plaatsen waar je gemakkelijk even wat ingredienten bij elkaar in een mandje kan gooien. Hij zal moeten zoeken, zich moeten laten leiden, met een tolk op stap gaan en moeten toveren met de beperkingen. Dat is een film op zich. En een avontuur. Of een filmavontuur.

traffic jam

De film begint en eindigt met een verkeersopstopping. We hebben er al talloze gezien en zo'n opstopping ontstaat natuurlijk gemakkelijk in de smalle straten. Voertuigen die zich met verschillende snelheden voortbewegen raken zo nu en dan in elkaar verstrikt. Opvallend is dat er nooit aggresief word gereageerd. Wij moeten zo'n filevorming ensceneren, er spelen zich twee belangrijke scenes in af. De sleutel van het verhaal eigenlijk. We moeten dat doen op een locatie waar we niet het echte doorgaande verkeer te veel blokkeren. Deze opnames zullen, gezien de hoeveelheid shots wel een hele dag in beslag nemen. Brommers en scooters mogen niet in beeld en verder willen we ander gemotoriseerd verkeer ook zo veel mogelijk vermijden. We hebben voor deze grote scenes vooral, kamelen, ezelkarren, handkarren, fietsers en koeien nodig. En de cherry picker om de chaos vanaf een hoog standpunt in beeld te kunnen brengen.

onrust en ziekte

Hebben we tot nu toe heel voorzichtig gedaan met eten en water, na twee weken is het zover. Sander is uitgeschakeld door iets wat hij heeft gegeten of gedronken, voelt zich erg ziek. Hij belt dat hij zichzelf tenminste vandaag in quirantaine houdt. Ik heb er zelf ook last van maar in mindere mate. Joost heeft het koud in de de al vroege ochtendhitte. Ook geen goed teken.
Ik ben nog goed genoeg om een lijst per scene - (en eerder gevonden) locaties te produceren en samen met Joost en onze lokale vrienden deze locaties nog eens af te gaan om de mogelijkheden en onmogelijkheden nader te onderzoeken. Bovendien moeten we nog een stadspoort zoeken voor het overgangs shot op weg naar het huis van onze hoofdpersonen, buiten de stad. We vinden twee opties.
We onderzoeken waar we wel en niet met onze aanstaande kameel met kar kunnen komen, eventueel met een cherrypicker (kleine hoogwerker in plaats van een crane) en hoe verbinden we de diverse locaties met elkaar. Toch erg nuttig als blijkt dat we een paar locaties bij scenes hebben gevoegd waar dat niet kan. Ook nuttig omdat we nieuwe opties zien die we kunnen voorstellen aan Sander. We kunnen twee locaties omdraaien en we hebben een oplossing zonder een locatie te verliezen. Ik hou mezelf op de been met een flesje coca cola. Het laatste deel doen we met de tuk tuk, ook dat scheelt. Thuis, in mijn kantoor - hotel kamer wachten mij vele e-mails, to do en to check lijsten, de draaiplanning en de eerste te leggen contacten voor ons tweede deel in Leh - Ladakh in mei. De moeizame input vanuit Delhi maakt me onrustig. Ik krijg nooit alle antwoorden op de vragen, steeds onvolledige informatie. Kawal stelt een camera test voor op 15 maart maar in een andere -door hem- forwarde e-mail krijg ik de offerte van de camera die volgens de offerte aankomt op de zestiende maart. Als dat geen slordig produceren is....

de hoofdrol

Vandaag hebben we de tweede casting. Nu gericht op het vinden van de vader en zijn zoon, de eigenlijke hoofdrollen van de film. Sander heeft besloten dat dit geen acteurs zullen zijn en we zoeken dan ook mensen van de straat. Vandaag gaan we 20 mannen en 20 jongens zien. Enkele dagen geleden echter hebben Sander en Joost op een wandeling door de stad een suiker bakker ontmoet die gisteravond in ons hotel op auditie is geweest. Hij heeft zich inmiddels bereid verklaard en lijkt niet erg onder de indruk van hetgeen hem overkomt. Hij is een arme man en ziet het als een geluk, gebracht door God.
Hij heeft iets zigeuner-achtigs, lang haar. Ongeletterd maar wijs en berustend. Sander leeft op, hij ziet onze man in hem. Vandaag zal het besluit dan ook wel worden genomen. Weer een stap dichterbij.

Rood en blauw